Ιστορία
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Στην επαρχεία Καλαβρύτων του Νομού Αχαΐας της Πελοποννήσου βρίσκεται το χωριό Φίλια το οποίο απέχει 37 χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα, έδρα του ομώνυμου Δήμου Καλαβρύτων, 101 χιλιόμετρα από την Πάτρα και 205 χιλιόμετρα από την Αθήνα.
Το χωριό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στη βόρεια πλαγιά του "Προφήτη Ηλία" και πάνω στο λόφο "Μουζακέικα", σε υψόμετρο 874 μέτρα και σε αυτό υπάγονται οι οικισμοί: Άγιοι Θεόδωροι, Καλύβια, Ζευγολατιό, Κυνηγάρι και Χάνια.
Σε απόσταση 3 χιλιομέτρων ανατολικά συναντάται η Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου και εντός του χωριού ξεχωρίζει η πετρόχτιστη εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Σημαντικό αξιοθέατο είναι επίσης το γεφύρι στον Λάδωνα ποταμό, στον συνοικισμό Χάνια, το οποίο είναι ένα από τα αρχαιότερα γεφύρια της Πελοποννήσου.
Τα περισσότερα σπίτια του χωριού είναι λιθόκτιστα και έχουν δυο επίπεδα το υπόγειο ή κατώγι και από πάνω βρίσκεται η κύρια οικεία.
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΦΙΛΙΑ
Η ιστορία του χωριού χάνεται στα βάθη του χρόνου και φτάνει μέχρι την Βυζαντινή εποχή. Η προέλευση του ονόματος των Φιλίων είναι άγνωστη, όπως άγνωστο είναι το πότε κατοικήθηκε για πρώτη φορά το χωρίο. Βέβαιο είναι πως το χωριό ονομάζεται τα Φίλια από το 1652, όπως προκύπτει από επίσημο έγγραφο του Οικουμενικού Πατριάρχου Παϊσίου προς την Ιερά Μονή του Αγίου Αθανασίου.
Σύμφωνα με το Βιβλίο του Θεόδωρου Γ. Αργυρόπουλου «ΙΣΤΟΡΊΑ ΤΩΝ ΦΙΛΙΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ Ι. ΜΟΝΗΣ ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ» υπάρχουν οι παρακάτω εκδοχές για την ονομασία Φίλια.
Αρχικά πίστευαν πως η ονομασία Φίλια (η Φίλια) είναι σλαβικής προέλευσης, αλλά αυτό δεν ισχύει αφού δεν συμπεριλαμβάνεται στα 38 σλαβικά τοπωνύμια της επαρχίας Καλαβρύτων κατά την έρευνα της ιστορίας των Σλάβων στην Ελλάδα από τον Γερμανό Max Vasmer.
Αρκετοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως το όνομα Φίλια είναι Φράγκικο και μάλιστα Ιταλικό, προερχόμενο από την λέξη figlia το οποίο σημαίνει κόρη. Ο μύθος λέει πως είτε κάποιος Φράγκος φεουδάρχης είχε εγκατασταθεί στην περιοχή κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και ονόμασε το χωριό (η) Φίλια προς τιμήν της κόρης του, είτε πως οι κάτοικοι του χωριού ονόμασαν το χωριό Φίλια προς τιμήν της κόρης του Φεουδάρχη που είχε εγκατασταθεί στην περιοχή.
Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του δικηγόρου Θ. Ρηγόπουλου ο οποίος γεννήθηκε στο χωρίο το 1803 το όνομα Φίλια είναι ελληνικό και προέρχεται από τον πληθυντικό της λέξεις Φίλια , δηλαδή τα Φίλια, δηλαδή τα φιλικά φερόμενα, τα αγαπητά, και αυτό γιατί στο χωριό αυτό γινόταν ευπρόσδεκτος όποιος ξένος βρισκόταν σ’ αυτό. Αυτή ίσως είναι η ορθότερη εκδοχή για την ονομασία του χωριού γιατί σε όλα τα διασωθέντα έγγραφα της εποχής εκείνης το χωριό αναγράφεται τα Φίλια, ή στα Φίλια και όχι η Φίλια.